نقد خام فیلم بلید رانر 2049 (Blade Runner 2049)

در این پست به نقد خام و اجمالی فیلم بلید رانر 2049 خواهم پرداخت.

Blade Runner 2049

نقد خام فیلم «مادر!» (!Mother)

در این پست به نقد اجمالی فیلم «مادر!» جدیدترین ساخته آرنوفسکی خواهم پرداخت.

مروری بر آثار اخیر دیده شده

در این مطلب صرفا بررسی خام و غیرفرمی اثاری که اخیرا دیده‌ام انجام خواهد شد. رویکرد چنین مطلبی - همچون نوشته‌های نقدِ خام - صرفا بیان موضع و اعلام نظر در رابطه با آثاری است که دیده‌ام و رویکردی برای بیان مستدل و پرجزییات وجود نخواهد شد.

---

مومیایی (Mummy 2017): تلاشی است بیهوده برای احیا کردن یک فرانچایز که متاسفانه به بدترین شکل ممکن پیاده‌سازی شده است. روایتِ گنگ، شخصیت‌های تیپیکال و موضوعاتی که در حد و اندازه فیلم نیست. حضورِ تام کروز و راسل کرو در چنین فیلمی نشان می‌دهد که بازیگرانِ اسطوره‌ای در پایان دوره‌ی خود، به اثاری چنین دم‌دستی و خام رو می‌آورند، که چنین مشکلی پیشتر برای بسیاری از بازیگران هالیوودی رخ داده بود، همچون نیکولاس کیج، جان تراولتا، آنجیلینا جولی و... که در اواخر دوره بازیگریِ خود آثاری را برای بازی انتخاب کردند که برچسبِ پاپکورنی را هم به زور به یدک می‌کشند. جالب‌تر آنکه فیلم‌سازان نیز برای تضمین گیشه، سراغ انتخاب چنین بازیگران طلایی می‌روند تا ضعف‌های خود را بپوشانند. راسل کرو، در قالب یک هیولایِ انسان‌نما؟ با دیالوگ‌های فلسفی‌نما؟! بیخیال!

اون (It 2017): تقریبا بیش از یک ساعت طول می‌کشد تا گره‌ی اصلی فیلم راه بیفتد و بدانیم تعدادی نوجوانِ کند ذهن - که همیشه هم فریب می‌خوردند - به این نقطه و آن نقطه می‌روند تا ترسانده شوند. فیلم مانند پکیجی از آیتم‌های ترسانک است. آدمهای درون فیلم از ترس‌های قبلی خود - که البته ترس‌هایشان منشا مشخص و معینی ندارند - درسی نمی‌گیرند، همچنان خنگتر از همیشه مجددا فریب ایت را می‌خورند، به نقطه‌ای می‌روند و ترسانده می‌شوند و این سیکلِ باطل تا انتهای فیلم ادامه دارد. جالبتر آنکه فیلم در ترساندن مخاطبش هم بی‌عرضه است و دست به دامانِ روش‌های ساده و غیرترسناکی مانند پر کردن تصویر از خون، زامبی، دندانهای درنده، قطع اعضای بدن و ... استفاده می‌کند. دوره‌ی چنین روش‌هایی خیلی وقت است که به سر رسیده. سینمای ژانر وحشت همچنان درمانده از ایده و خلقِ موجوداتی است که باید پس از پرداختِ درست، مخاطب را بترساند نه دلقکی که منشا، رفتار و هویتش نامعین و پرداخت نشده است! پس مخاطب به جای ترس مدام باید به این فکر کند که چرا اینجای فیلم اینطوری شد و آنجای فیلم آنطوری نشد!

بچه‌راننده (2017 Baby Driver): ترکیبی موفق از موسیقی و اکشن که به بار نشسته است. حیف که چنین خاصیتی در شخصیت‌های فیلم وجود ندارد. یک خلافکار سیاه‌پوستِ دلقک، دو زوجِ خشن، یک مدیرِ عملیات. نتیجه = تیپ‌های تکراریِ آثار هالیوودی. اطمینانِ بیش از اندازه بیبی از کارها و نتیجه‌ی تصمیماتش باعث می‌شود تا هیچگاه او را در خطر احساس نکنیم، پس اگر تعلیقی هم در کارگردانی وجود داشته باشد، به دلیل شخصیت‌پردازی نپخته و خام در فیلمنامه، از بین می‌رود. بازیِ جدیِ کوین اسپیسی یک بازیِ هدر رفته برای فیلم است، هرکس دیگری می‌توانست چنین تیپی را بازی کند.

سریال دوس (Deuce): یک موضوع با محوریت پورن و مسائل سکسوآل که ما را به این نتیجه می‌رساند که اچ بی او تنها روی همین موضوعات دست می‌گذارد، لابد برای فریب مخاطبِ آماتور و القای این توهم که او در حال تماشای آثاری متفاوت و بزرگسالانه است. وجه بزرگسالانه یک اثر از نظر اچ بی او، بی‌حیایی در نشان دادن صحنه‌های جنسی است و این یعنی اچ بی او بازی! سریال فاقد ماجراست، پس از تجربه سه اپیزود همچنان نمی‌دانیم که باید به دنبال چه ماجرایی باشیم و این ماجرا از دیدگاه کدام یا کدامین شخصیت‌هاست. سریال اساسا ماجرایی را نمی‌سازد که مخاطب آن را دنبال کند. ایراد اصلی سریال روایتِ پاره پاره‌ی مینی‌پلات‌هایی است که گویی به صورت تصادفی در هر اپیزود چپانده شده‌اند، به جای آنکه هر مینی‌پلات قصه‌ای را دنبال و ما را به شخصیت‌ها نزدیک کند. بدتر اینکه این مینی‌پلات‌ها نه آغازی دارند و نه پایانی، چیزی را از شخصیت‌ها به ما نمی‌رسانند. برای مثال سریال برای نشان دادن وجهِ مادریِ کندی، او را در حال بازی کردن با پسرش - آن هم با یک میزانسن مبهم و بی‌کارگرد در کارگردانی - نشان میدهد. کندی با مادرش حرف می‌زند، پسرش را به بهانه‌ای دنبال نخود سیاه میفرستد و کندی و مادرش به هم نگاه می‌کنند، سکانس به سکانسی دیگر کات می‌شود. سوال این است که این سکانس دقیقا چه اطلاعاتی از کندی به ما می‌دهد؟ هیچ. یا مثلا در سکانسی دیگر کندی در حال برقراری رابطه با پسری نوجوان و خام دیده می‌شود، این سکانس غیر از نشان دادنِ جنسیِ اندام بازیگر، چه خاصیتِ دیگری را دارد؟ آیا وجه جدیدی از شخصیت او را برای ما آشکار می‌کند؟ رابطه او با یک پسر نوجوان و وجه مادری‌اش دقیقا چه تضادی خلق می‌کنند؟ و سریال از این موضوع چه نفعی برای شخصیت‌پردازی می‌برد؟ هیچ. مشکل دیگر آنکه وقتی زمینه تضاد بین شخصیت‌ها فراهم است، تنشی حاصل نمی‌شود و این پرهیز دقیقا باعث می‌شود تا هیچگاه لحن سریال را جدی نگیریم. مانند رابطه فرانکی و وینس که در زمان رویایی با یکدیگر به جای خلق تضاد، بسیار کمدی - و احمقانه - طی می‌شود. پس نه ماجرایی در کار است، نه شخصیتی و نه تضاد و تنشی، تنها مخاطب باید به دیدن صحنه‌های جنسی دل ببندد که به صورت تصادفی در سریال حاضر می‌شوند. طعنه‌های سیاسی سریال به جنگ ویتنام هم بماند، دم‌دستی و خام و آب نکشیده. سریال دوس در واقع یک هرزه‌بافیِ به تمام معنا و بی‌خاصیت است.

بررسی خام فیلم سریع و خشن 8؛ چطور یک فیلم یکبارمصرف ولی خوب بسازیم؟

سریع و خشن 8 یکی از آن فیلمهای یکبارمصرفی است که صرفا برای گیشه ساخته شده است. فیلم مملو از سکانسهای اکشن و پر زد و خوردی است که به شکلی عالی تدوین و کارگردانی شده است اما وجه دراماتیکِ آن در حد یک جزوه چند برگی، به شدت خام و قابل پیشبینی است. با این وجود ذکر چند نکته واجب است با بیان این موضوع که چرا هالیوود از چنین آثاری - که آنها را یکبارمصرف و گیشه ای میخوانیم - هیچگاه تهی نمیشود.

لطفا موارد زیر را تنها در طرح و بسط موضوعات با سینمای خودمان مقایسه کنید:

• فیلم با موضوع خانواده آغاز میشود و با آن نیز تمام، قهرمان اصلی در ظاهر علیه خانواده اش به شکلی افسارگسیخته عمل میکند - تا توجیهی برای سکانسهای اکشن و پرجنب و جوش وجود داشته باشد - ولی عملا برای نجات و امنیت خانواده مبارزه میکند. پس فیلم مضمونی مبتذل و غیر اخلاقی را طرح نمیکند بلکه از مضمونی انسانی نیز دفاع میکند. پس صرفِ اکشن - حتی و بی مغز بودن - یک فیلم دلیلی بر ضداخلاقی بودن آن نیست.
• در فیلم با وجود حوادث اکشن و پر تخریب، کسی کشته نمیشود یا مرگشان دیده نمیشود. همین موضوع به آسانی محدودیت سنی فیلم را پایین تر و دامنه مخاطبانش را تا حد نوجوانان افزایش میدهد، باز هم تضمین گیشه و مخاطب.
• در فیلم قهرمانان دست به اسحله نمیبرند، کسی را نمیکشند مادامی که نوبت به روسها و خاک روسیه میرسد. گذشته از تنشهای میان آمریکا و روسیه در سال اخیر، فیلم غیرمستقیم یادآور میشود که خودی ها را نباید کشت و غیرخودی ها قطعا خونشان حلال است. مبارزه با غیرخودی ها همواره نسبت به جنایتکارترینِ خودی ها، ارجع است.
• تیپهای فراوانی از قشرهای مختلف در فیلم وجود دارند، جنایتکار، قاتل، هکر، سارق، پلیس و غیره که سازش پذیری و کنار هم تصور کردن آنها در دنیای واقعی غیرقابل تصور است. فیلم اما آنها را به بهانه حفظ خاک کشور و نجات آن کنار هم جمع میکند. پس فیلم باز هم به سمت خرده پیرنگی از جنس وطن پرستی و آن هم از نوع آمریکایی اش پیش میرود.

نتیجه آنکه هالیوود در گیشه ای ترین و یکبارمصرفترین آثارش نیز همواره یک چیز را در ارجعیت قرار میدهد؛ منافع ملی.
با این وجود چه مرضی به جان سینمای ما افتاده است که عرضه ساخت چنین آثاری حتی در نسخه ای مینیمالی تر را ندارد و در عوض فیلمهای ادا و اطواریِ ماکسیمالی را با سپری قلابی از جنس سینمای خاص و روشنفکر تحویل مخاطب میدهد؟ که چه بشود؟ هان؟

نقد خام فیلم ماجرای نیمروز

نقد خام فیلم ماجرای نیمروز

درام‌گریزی، مستندگرایی

فیلمی است با موضوعی سیاسی و تاریخی، بیان‌گر وقایع ملتهب سال‌های 60 و با سینمایی که از «آخرین روزهای زمستان» کلید خورد و اکنون به «ماجرای نیمروز» رسیده است. این فیلم همچون «ایستاده در غبار» سراغ موضوعی رفته است که به نظر ارزشی و سفارشی می‌آید یا ... صبر کنید، شاید به نظر ملی می‌آید؟! اغلب کسانی که با «ماجرای نیمروز» درگیر هستند، برای آن حاشیه‌ می‌سازند یا در حواشی آن می‌لولند، در حقیقت بیشتر با مضمون و موضوع درگیری دارند تا سینمای اثر. کمتر کسی به این فکر می‌کند که ماجرای نیمروز نیازی به این ندارد که مضمونی نقد یا بررسی شود. من فیلم را نه ارزشی و سفارشی و نه ملی می‌دانم چرا که اول باید تکلیف را با سینمای اثر مشخص نمود. اگر سینمای اثر درست باشد، در آن صورت می‌توان به لحاظ فرمی، دفاع یا کوبش مستدل‌تری برای فیلم در نظر گرفت. واقعا و واقعا با دید مثبتی سراغ فیلم رفتم و سعی کردم آن را دوست بدارم اما نشد و در کمال تاسف ناامید شدم.